ក្រុមជំនាញការជាន់ខ្ពស់ផ្នែកបញ្ញាសិប្បនិម្មិតរបស់សហភាពអឺរ៉ុប បានបង្កើតនូវគោលការណ៍និងក្រមសីលធម៌នៃភាពជឿទុកចិត្តរបស់បញ្ញាសិប្បនិម្មិត សម្រាប់អ្នក​បង្កើត​បញ្ញានេះ យកទៅផ្ទៀងផ្ទាត់នៅ  ពេលបង្កើតឧបករណ៍ឬកម្មវិធីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត និងសម្រាប់សមាជិកសភា យកទៅធ្វើជាមូលដ្ឋានមួយនៅ ពេលពិនិត្យច្បាប់ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​បញ្ញាសិប្បនិម្មិត។ យោងតាមគោលការណ៍ និងក្រមសីលធម៌នេះ បញ្ញាសិប្បនិម្មិតគួរមានលក្ខណៈសម្បត្តិ៖

១. ត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់(Lawful)៖ គោរពច្បាប់ និងបញ្ញត្តិទាំងអស់ដែលពាក់ព័ន្ធ

២. ប្រកបដោយក្រមសីលធម៌(Ethical)៖ អនុលោមតាមគោលការណ៍ និងតម្លៃនៃក្រមសីលធម៌

៣. ខ្លាំង(Robust)៖ កើតចេញពីយថាទស្សន៍បច្ចេកទេស និងគិតគូរដល់បរិស្ថានសង្គម។

ផ្អែកលើលក្ខណៈសម្បត្តិខាងលើ គេបានដាក់ចេញនូវ៧ចំណុច ដែលប្រព័ន្ធបញ្ញាសិប្បនិម្មិតត្រូវមាន ដើម្បីឱ្យមើលទៅមានលក្ខណៈគួរឱ្យទុកចិត្តបាន។ យើងអាច​ប្រើប្រាស់​​​​​នូវចំណុចនីមួយៗខាងក្រោម ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ ថាតើបញ្ញាសិប្បនិម្មិតណាមួយពិតឆ្លើយតបនឹងគោលការណ៍ក្រមសីលធម៌។

គ្រប់គ្រង និងត្រួតពិនិត្យដោយមនុស្ស ជាចម្បង (Human Agency and Oversight)៖ ប្រព័ន្ធបញ្ញាសិប្បនិម្មិត(១)ត្រូវផ្តល់សិទ្ធិដល់មនុស្ស មនុស្សជាគ្រប់គ្រង​និងបញ្ជាលើប្រព័ន្ធបញ្ញាសិប្បនិម្មិត។ ដូច្នេះមនុស្សត្រូវទទួលបានព័ត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយអំពីប្រព័ន្ធនេះ ដើម្បីឱ្យច្បាស់លាស់ថាការបញ្ជា និងការគ្រប់គ្រង ប្រព្រឹត្តិទៅ​ដោយ​​ច្បាស់លាស់និងត្រឹមត្រូវ (២)ត្រូវជាផ្នែកមួយនៃលើកកម្ពស់សិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់មនុស្ស។

មានបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ និងមានសុវត្ថិភាព (Technincal Robustness and Safety)៖ ប្រព័ន្ធបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ត្រូវមានភាពធន់(resillient)  និងសន្តិសុខ(secure)។ ប្រព័ន្ធនេះត្រូវមានសុវត្ថិភាពខ្ពស់ និងមានផែនការបម្រុង ក្នុងករណីដំណើរការខុសពីការគ្រោងទុក។ ប្រព័ន្ធបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ត្រូវមានភាពត្រឹមឥតខ្ចោះ អាចទុកចិត្តបាន និងអាចផលិតឡើងវិញបាន(reproducible)។ ចំណុចទាំងអស់ខាងលើនេះ ក៏ជួយផងដែរក្នុងការបញ្ចៀស និងការកាត់បន្ថយជាអតិបរមានូវមហន្តរាយចៃដន្យ។

ឯកជនភាព និងអភិបាលកិច្ចទិន្នន័យ( Privacy and Data Government)៖ បន្ថែមលើការគោរព និងការការពារទិន្នន័យ, ការមានយន្តការគ្រប់គ្រាន់ដើម្បី​អភិបាលទិន្នន័យ ក៏ជារឿងចាំបាច់មួយដែរ។ ត្រូវមានការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះគុណភាព និងសុចរិតភាពទិន្នន័យ និងភាពស្របច្បាប់នៃការប្រើប្រាស់ ទិន្នន័យ។

តម្លាភាព​(Transparency)៖ ទិន្នន័យ ប្រព័ន្ធ និងទម្រង់នៃអាជីវកម្មបញ្ញាសិប្បនិម្មិត​ គួរមានតម្លាភាព។ ដើម្បីសម្រេចបានគោលដៅនេះ គេត្រូវបង្កើត​ឱ្យមាន​ប្រព័ន្ធសម្រាប់តាមដានដំណើរការរបស់បញ្ញាសិប្បនិម្មិត។ លើសពីនេះទៅទៀត ប្រព័ន្ធបញ្ញាសិប្បនិម្មិត និងការសម្រេចចិត្តរបស់ប្រព័ន្ធនេះ គួរត្រូវបានពន្យល់​ឱ្យ​ច្បាស់លាស់ ជាភាសាដែលងាយយល់សម្រាប់អ្នកពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីជម្រុះចោលការបារម្ភរបស់ពួកគេ។ ត្រូវមានយន្តការធ្វើឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់កម្មវិធីបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ដឹងច្បាស់​ថាខ្លួនកំពុងប្រើប្រាស់កម្មវិធីនេះ ឬកំពុងប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ដែលមានកម្មវិធីនេះ ហើយក៏ត្រូវឱ្យពួកគេដឹងផងដែរអំពីដែនសមត្ថភាពនៃកម្មវិធី និងឧបករណ៍​ដែលមាន​​កម្មវិធីនេះ។

       ភាពចម្រុះ, ភាពមិនរើសអើង​ និងយុត្តិធម៌(Diversity, Non-Discrimination and Fairness)៖ ត្រូវបញ្ចៀសឱ្យបាននូវការលម្អៀងយ៉ាងអយុត្តិធម៌ ពីព្រោះវានឹងហុចផលអវិជ្ជមានច្រើនសណ្ឋាន។ បញ្ចៀស ឱ្យបាននូវការរើសអើងចំពោះក្រុមជនងាយរងគ្រោះ លុបបំបាត់ឱ្យបាននូវការរើសអើង និងការប្រកាន់​ជាតិសាសន៍។ សម្រាប់ការគិតគូរដល់ក្រុមចម្រុះក្នុងសង្គម ប្រព័ន្ធបញ្ញាសិប្បនិម្មិតត្រូវតែមានលក្ខណៈ ដែលធ្វើឱ្យមនុស្សច្រើនប្រភេទ (ឧទាហរណ៍ ជនដែលមាន​ពិការភាព…) អាចប្រើប្រាស់បាន នៅគ្រប់ដំណាក់កាល។

       សុខុមាលភាពសង្គមនិងបរិស្ថាន(Societal and Environmental Well-Being)៖ ប្រព័ន្ធបញ្ញាសិ ប្បនិម្មិត គួរផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ដល់មនុស្សគ្រប់រូប និង​មនុស្ស​ជំនាន់អនាគតដែរ។ ប្រព័ន្ធនេះមិនត្រូវប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន និងត្រូវមានចីរភាព។ ប្រព័ន្ធនេះក៏ត្រូវគិតគូរល្អិតល្អន់ផងដែរ ដល់ផលប៉ះពាល់ដល់បរិ​ស្ថាននិងសង្គម ទាំងបរិស្ថាននិងសង្គមរបស់មនុស្ស និងបរិស្ថាននិងសង្គមរបស់ភាវៈរស់ទាំងអស់។

គណនេយ្យភាព(Accountability)៖ ត្រូវបង្កើតយន្តការនៃការទទួលខុសត្រូវនិងគណនេយ្យភាព ចំពោះផលប៉ះពាល់បណ្តាលមកពីប្រព័ន្ធបញ្ញាសិប្បនិម្មិត។ ដូច្នេះ គេចាំបាច់ត្រូវបង្កើតឱ្យមានប្រព័ន្ធសម្រាប់ធ្វើសវនកម្មលើដំណើរការនៃការសរសេររូបមន្ត ទិន្នន័យ និងការរចនាប្រព័ន្ធបញ្ញាសិប្បនិម្មិត ជាពិសេសសម្រាប់ប្រព័ន្ធ​បញ្ញា​សិប្បនិម្មិត ដែលមានលក្ខណៈទំនើបនិងស្មុគស្មាញខ្លាំង។ ក៏ចាំបាច់ត្រូវមានផងដែរ នូវយន្តការងាយស្រួល ដើម្បីកែតម្រូវបញ្ហាដែលកើតឡើងពីប្រព័ន្ធបញ្ញាសិប្បនិម្មិត៕

http://ព័ត៌មានពីគណៈកម្មការអឺរ៉ុប ២៤-០៧-២៣- តូនី ប្រែសម្រួលពី៖ https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/ethics-guidelines-trustworthy-ai